Honden, katten en advocaten

Met enige regelmaat worden verschillende typen advocaten vergeleken met dieren. Zie bijvoorbeeld het boekje van Bruno Tideman ‘Dierenriem van de advocatuur’.ⁱ Al op de omslag wordt de kernvraag gesteld “Hoe dien je een rat van repliek?” In het Amerikaanse Law Vision is recent een blog gepubliceerd over het antwoord op de vraag of de partnergroep op een advocatenkantoor vergeleken kan worden met een verzameling katten of een roedel honden.ⁱⁱ

Katten

Van katten is bekend dat zij individueel jagen. Doorgaans houden zij de gevangen prooi ook voor zichzelf. Katten zijn bij uitstek het voorbeeld van het in Amerika gebruikelijke ‘You eat, what you kill’ systeem voor de verdeling van de winst.

Honden

Honden daarentegen (en ook de aan de honden geparenteerde wolven) jagen gezamenlijk met hun roedel en delen de opbrengst ook met elkaar. In de vergelijking wordt gezegd dat honden een team-strategie nastreven en daarmee verband houdende voordelen hebben. Gedomesticeerde honden zijn veelal ook stukken socialer dan katten. De kat stelt zich zichzelf in het centrum en niet te baas.
Honden en katten zijn antagonisten. Zij vechten elkaar de tent uit, behalve in het geval zij in hun vroege jaren met elkaar gesocialiseerd zijn.

Mix van honden en katten op kantoren

De meeste advocatenkantoren zijn een mix van ‘honden en katten’. Veelal is er een aantal advocaten dat volstrekt ‘solo’ de praktijk uitoefent, de katten. Hun doel is om voldoende cliënten aan zich te binden en deze vervolgens voor zichzelf te houden. Zij zullen zo min mogelijk zaken delen. En het werk dat zij aan kantoorgenoten uitbesteden wordt strikt gemonitord. Anderzijds zijn er de advocaten met de natuurlijke neiging om teams te bouwen, samen te werken met anderen, de opbrengsten van hun praktijk te delen, anderen te ondersteunen, etc., de honden.

Dit uitgangspunt - het samenwerken - betekent wel dat zij erop vertrouwen dat anderen net zo werken.
En daar gaat de schoen wringen. Realiter zullen er op elk advocatenkantoor fee-earners rond lopen van beider pluimage. Het is van wezenlijk belang om inzicht te verkrijgen in de mix op kantoor.

Opbouw kantoor

Het is belangrijk om te weten wat voor soort kantoor je hebt of bij de oprichting van een nieuw kantoor welk type kantoor je wilt opbouwen. Hoe het kantoor is opgebouwd, heeft immers invloed op welke wijze de markt het kantoor percipieert, welke jonge advocaten het kantoor aantrekkelijk genoeg vinden om voor te werken en vooral ook te blijven werken. De keus voor de jonge advocaten is groot. Zij hebben daarnaast meer noten op hun zang, zoals een goede work/life balance als ook ethische normen ten aanzien van het soort cliënten waarvoor wordt gewerkt. Uitdrukkelijk noem ik ook ESG.

De intrinsieke opbouw van het kantoor heeft grote implicaties op het antwoord op de vraag welke Strategie kan worden uitgestippeld en belangrijker nog, kan worden bereikt. Een aantal essentiële vragen dient daartoe door de beoogde groep fee-earners beantwoord te worden.

Hoe is de winstverdeling geregeld?

De eerste vraag is, hoe is de winstverdeling geregeld? Sommigen zullen deze vraag misschien liever als laatste beantwoorden. Ik denk dat je beter kunt beginnen met de meest heikele vragen als eerste te adresseren. Staat de groep fee-earners een ‘You eat, what you kill’- systeem voor ogen of een lock-step-systeem? Anders geformuleerd, wil de groep potentiële deelnemers aan het kantoor een systeem dat het aan zich houden van cliënten en dus eigen omzet bevordert, en waarin hoogstens een onderdeel van het werk wordt gedelegeerd? Vraagt het inschakelen van een medewerker van een andere partner onderhandeling over de toerekening van de omzet? Is er steeds onderhandeling over de vraag bij wie de kosten van de marketing en/of andere ondersteunende diensten moeten worden gealloceerd?

Of is het basale uitgangspunt een winstverdelingssysteem dat samenwerking, teambuilding en het gezamenlijk behandelen van cliënten juist bevordert? Dus een lock-step-systeem. Kernvoorwaarde is voor een dergelijk systeem van winstverdeling is wel dat sprake is van een gelijkwaardige inbreng.

Er is geen kantoor dat niet van beide categorieën meer of minder fee-earners in zijn gelederen heeft. De kunst is om daarin een evenwicht te krijgen. Vooral zal het streven moeten zijn dat alle fee-earners een gelijkwaardige bijdrage leveren aan het kantoor.

Onderling vertrouwen is daarvoor een basisvoorwaarde. Het verkrijgen van dit evenwicht zal in veel gevallen met serieuze spanningen gepaard gaan. Die spanningen moet men niet uit de weg gaan met de gedachte dat hij of zij toch over enkele jaren de deur wel achter zich dicht zal trekken. De stemming op kantoor is van groter belang dan veelal wordt toegegeven.

Leiderschap

Een tweede te beantwoorden vraag is hoe het kantoor als zodanig en de individuele ‘practice groups’, worden aangestuurd? De aansturing van advocaten is geen sinecure. De gedachte van de gemiddelde advocaat dat hij een vrije beroeper is en vooral zijn onafhankelijkheid moet koesteren, leidt regelmatig tot feitelijke onbestuurbaarheid van een kantoor als geheel. Daar staat tegenover dat indien en zodra een bepaald Business Plan door de partnergroep is aanvaard, de uitvoering daarvan sterk vereenvoudigd zou kunnen worden indien alle kantoorgenoten zich daaraan ook werkelijk zouden houden. Een dergelijk commitment bepaalt de grootte van de kans op een succesvolle uitvoering van het plan.

Het Bestuur of de Managing Partner en de Sectievoorzitters dienen daadwerkelijk enige autoriteit te hebben. Sturen zij de teams werkelijk aan? En hebben zij daarmee invloed op de praktijkontwikkeling en de werkelijke gang van zaken?

Strategisch denken

Een laatste belangrijk item is hoe het kantoor, het bestuur en de partners staan tegenover het onderwerp ‘Strategisch denken’. Is het kantoor -partners en medewerkers- in staat een bij het kantoor en de markt passende strategie vast te stellen en te implementeren? Wordt er daadwerkelijk samengewerkt om het vastgestelde doel te bereiken? Of wordt die eenheid alleen met de mond beleden tijdens de partnervergadering en gaat ieder de volgende dag weer zijn eigen gang?

Indien werkelijk in samenspraak wordt gewerkt aan het bereiken van het gemeenschappelijke doel, dan gaat de vergelijking met de roedel honden weer op. Indien echter de strategie niets meer is dan de optelsom van hetgeen de individuele advocaten voor ogen staat, lijkt het geheel meer op de katten samenleving.

Wat heeft de voorkeur: een roedel honden of een zwerm katten?

Het mag duidelijk zijn: mij staat als ideaal voor ogen de roedel honden. Het succes van een katten-kantoor is gelimiteerd. Het kan wel nuttig zijn in zeer gespecialiseerde onderdelen van de praktijk met individualisten te werken.
Overall biedt echte samenwerking een grotere kans op succes.

14 maart 2023

ⁱDierenriem van de advocatuur, B.J. Tideman;
ⁱⁱIs Your Law Firm a Group of Cats or Dogs? By Joseph B. Altonji on October 11, 2022