Gevaar van het gebrek aan Strategie

De noodzaak van het hebben van een adequate strategie en daaruit voortvloeiende focus wordt veelal bezien vanuit de gedachte dat een onderneming winstgevend moet zijn en efficiënt gemanaged. Een duidelijk doel is een heel goed uitgangspunt; zonder winst geen groei en geen mogelijkheid om te investeren in nieuwe productiemiddelen, zoals mensen (kennis en contacten) en machines.

Er is echter nog een andere gezichtshoek, namelijk die van het functioneren van de degenen die het werk uitvoeren om het beoogde doel te bereiken. Wat gebeurt er indien de leden van een team of de diverse kantoorgenoten de strategie niet kennen of erger indien er geen duidelijke strategie is afgesproken of geïmplementeerd? Met name in perioden van tegenslag is het hebben en kennen van de kantoorstrategie van essentieel belang. Is er geen duidelijke strategie of is die strategie niet algemeen bekend of niet adequaat ingevoerd, dan zullen individuele kantoorgenoten een zelf gekozen richting ingaan.

Kantoren waar onrust heerst dan wel een een duidelijke strategie ontbreekt, hebben doorgaans moeite om de juiste medewerkers aan te trekken. De in het FD van 13 januari 2021¹ gesignaleerde ontwikkeling van nieuwe toetreders geeft eens te meer aanleiding om zorg te dragen voor een strak geleide organisatie op basis van een sterke en vooral duidelijke strategie. Bedacht dient te worden dat niet alleen de grote, gevestigde kantoren zullen lijden onder het geweld van nieuwe Angelsaksische toetreders en de uitrol van Legal Arms door de Big4, maar ook de gespecialiseerde boutiques en nichekantoren.

Geen kamerverhuurbedrijf

Het antwoord op de hiervoor geformuleerde vraag, wat er gebeurt zonder duidelijke richting, is nogal voor de hand liggend: iedereen doet maar wat. Dat betekent niet onmiddellijk dat het kantoor failliet gaat of een bepaald team geen werk meer zou hebben. Het betekent wel dat de eenheid die zo noodzakelijk is voor een efficiënte en winstgevende exploitatie ver te zoeken is. Gevolg is dat een eilandenrijk ontstaat dat feitelijk los van elkaar werkt. Het kantoor is dan meer een kamerverhuurbedrijf dan een geïntegreerde kennisbubbel. Zolang een dergelijke situatie bestaat, is het daarom ook niet zinvol om lukrake marketing acties te ondernemen. Eerst het fundament leggen en daarna het huis opbouwen.

Oorzaken van tegenwerken

Hoewel in het algemeen in de praktijk steeds meer kantoren een strategie vaststellen blijkt in diezelfde praktijk dat anderzijds nog steeds veel kantoren een strategie hebben die op de keper beschouwt niet bij het kantoor past, of dat de implementatie van de strategie niet dan wel onvoldoende heeft plaatsgevonden, en sommige (met name) fee-earners de strategie aan hun laars lappen.

De eerste twee situaties zijn relatief eenvoudig op te lossen. Een strategie die niet bij het kantoor past, kan worden geüpgraded. Dat kost tijd en inspanning, maar als iedereen meewerkt, is het vinden van de juiste strategie zeker mogelijk. Eigenlijk is dit hetzelfde proces dat afgewerkt moet worden indien van ‘scratch’ moet worden begonnen. In de algemene vergadering zal wellicht een boeiende discussie worden gevoerd, maar ‘at the end of the day’ zal er bij meerderheid een plan vastgesteld worden.

Het tweede issue, tekortschietende implementatie is lastiger op te lossen maar toch betrekkelijk gemakkelijk in goede banen te leiden. Voorwaarde is wel dat iedereen meedoet. Met een charismatisch bestuur kan op dat vlak veel bereikt worden. In de implementatie fase en ook in de periode nadien blijken in de praktijk echter toch regelmatig fee-earners af te haken. In eerste instantie niet openlijk, maar eenvoudigweg door hun eigen gang te blijven gaan. Het is vaak lastig een oorzaak te vinden voor dit gedrag. Voorbeelden zijn: angst voor vernieuwing, een praktijk blijven voeren waarnaar in de loop der tijd onvoldoende vraag is, dan wel dat de praktijk eigenlijk een ‘commodity’ is geworden en dus niet meer voldoende winstgevend in vergelijking met andere praktijken van het kantoor, verlies aan kennis van relevante ontwikkelingen, niet meegegroeid zijn met het kantoor, etc.

Krachtig bestuur noodzakelijk

Om al dit soort problemen te voorkomen of na intreden daarvan op te lossen is een sterke en eenduidige aansturing noodzakelijk. Een bestuur dat een visie heeft en gezag uitstraalt. Een bestuur dat in staat is om zijn blik enkele jaren vooruit te richten; zowel op vlak van maatschappelijke en (macro)economische ontwikkelingen als de daaruit volgende issues op het vlak van praktijkontwikkeling, maar ook een bestuur dat zicht heeft op wat nodig is qua bemanning om op die ontwikkelingen in te spelen. Tenslotte is van belang dat binnen het kantoor een sfeer ontstaat van samenwerken. Een sfeer die leidt tot eenheid.
Kernvoorwaarde voor succes is dat een duidelijke strategie wordt uitgedragen en gestimuleerd.

¹Nederlandse advocatenkantoren klem tussen groot geld en buitenlandse concurrentie